Vandaag begeleidde ik een uitvaartceremonie in Rotterdam. De overledene had vier kleinkinderen (9, 6, 3 en 1 jaar oud). Voor aanvang van de plechtigheid was de kist geopend en namen de kinderen en kleinkinderen afscheid van hun vader en opa. Het was prachtig om te zien hoe ontspannen de kleinkinderen waren. Ze liepen rond de open kist, zeiden opa gedag en gaven hem op de valreep nog mooie knutsels en tekeningen mee. Zelfs een knuffel werd bij opa in de kist gelegd.
Het lijkt misschien heel gewoon, maar ik maak het ook best vaak anders mee. Ouders vinden het soms lastig om jonge kinderen bij een geopende kist afscheid te laten nemen. Eerlijk gezegd denk ik dat veel volwassenen het zelf een beetje spannend vinden. En dat is begrijpelijk. Maar wat we volgens mij niet moeten doen is ónze angst of kramp op de kinderen projecteren. Alsof het voor hen heel moeilijk en ingewikkeld en zwaar zou zijn.
Ik zeg niet dat (jonge) kinderen afscheid moéten nemen van een overleden dierbare. Maar ik pleit voor ruimte en ontspanning. Geef kinderen zelf de keuze. Leg goed uit wat er gebeurt. Dat opa dood is. En koud is. En stijf. Dat hij er een beetje anders uitziet dan je gewend bent. Dat je mag kijken. Of hem mag aanraken, aaien of kussen. Maar dat er niks moet.
Dat het afscheid met de kleinkinderen vanmorgen zo ontspannen was, vond ik mooi om te zien. En ook bijzonder vind ik de veerkracht en flexibiliteit van kinderen. Het ene moment waren ze intens verdrietig en even later zag ik ze weer vrolijk rennen en spelen. Zij hebben míj in elk geval licht en inspiratie gebracht tijdens dit afscheid. En hun opa… die zou trots zijn. En vrolijk mee rennen denk ik.