Een kort en makkelijk woordje… misschien wel één van de eerste woordjes die we als kind leren. Met de woordjes ja en nee leert een kind te zeggen wat hij wil en niet wil. Verder heeft hij nog niet zoveel woorden, maar deze woordjes helpen hem enorm om te krijgen wat hij wil enerzijds en om zijn grenzen aan te geven anderzijds.
Ik denk dat ik als kind weinig nee zei. Ik was een makkelijk kind dat meestal meebewoog in de gewenste richting. Ik had een antenne voor de verwachtingen van anderen; als het even kon probeerde ik daaraan tegemoet te komen. Dat patroon is door de jaren heen overeind gebleven. Nog altijd zeg ik niet snel en makkelijk nee. Want ik stel mensen niet graag teleur. Liever voldoe ik aan hun verwachtingen, maak ik het hen gemakkelijk, help ik hen door hun verzoek in te willigen.
Dat gaat natuurlijk ten koste van iets. Want het woordje nee is er niet voor niets. Nee beschermt iets. Een vader zegt nee tegen zijn zieke kind dat buiten wil spelen, om hem te beschermen. Een collega zegt nee op de vraag of ze dat klusje wil doen, om haar vrije tijd te beschermen (of: om zichzelf te beschermen tegen een te hoge werkdruk). Een vrouw zegt nee tegen haar partner en gaat scheiden, om zichzelf te beschermen tegen de schadelijke invloed van deze relatie. Een verkeersbord zegt nee tegen weggebruikers, om de veiligheid in de straat te waarborgen.
Onder het woordje nee klinkt dus ook altijd een ja mee. Er is iets waar je volmondig ja tegen zegt, en dáárom zeg je nee tegen iets anders. Wie dus nee wil leren zeggen, zal eerst ja moeten leren zeggen. In veel gevallen gaat het, vermoed ik, om ja zeggen tegen jezelf. Ja, ik mag er zijn, met mijn behoeften en verlangens. Ja, ik ben belangrijk. Ja, ik ben goed zoals ik ben. Ja, ik ga goed voor mezelf zorgen. Pas vanuit deze liefde en zorg voor jezelf kun je vervolgens nee zeggen. Het helpt mij daarom om te ontdekken wáárom ik nee wil zeggen. Anders gezegd: welk ja schuilt er onder mijn nee? Wat wil ik beschermen? Als ik dat helder voor ogen heb, wordt het een stuk makkelijker om nee te zeggen.
Tot slot ontdek ik dat de meeste mensen helemaal niet diep teleurgesteld zijn als ik nee zeg. Hooguit vinden ze het een beetje jammer. Maar zo erg is dat niet. Ze accepteren mijn nee vriendelijk. En waar ik soms nog denk dat ik hen een verklaring schuldig ben, wordt daar door de ander zelden naar gevraagd.
Het lijkt op voorhand soms lastig om nee te zeggen, maar als je het jezelf eenmaal eigen hebt gemaakt, valt het reuze mee. Het is een klein en makkelijk woordje. Drie letters maar…