Wie zit er te wachten op een preek?

Een tijdje geleden ging het aan de keukentafel over mijn werk. De preek kwam ter sprake, waarop mijn jongste huisgenoot (12 jaar) met een opgestoken vinger zwaaide en ons met een dreigende blik aankeek. Dat was háár associatie bij het woord ‘preek’. En niet alleen de hare. Een voormalig docent op een middelbare school vertelde me dat een leerling eens tegen hem zei: “Die preek hoef ik niet te horen, zeg maar meteen wat mijn straf is!” De tweede betekenis die Van Dale geeft van het woord preken, na de neutrale definitie ‘een preek houden’ is: iemand met vermaningen lastigvallen.

Ik heb me al vaker afgevraagd of het woord preek geschikt is voor wat we in een kerkdienst doen: een bijbeltekst zo lezen dat we daarin een zinvolle boodschap vinden voor ons leven anno 2017. De woorden ‘preek’ en ‘preken’ worden immers in alledaagse taal geassocieerd met moralisme, iemand de les lezen. Een preek is voor sommigen per definitie een donderpreek: veroordelend en moralistisch. Moeten we daarom het woord preek in de kerk niet afschaffen?

Er zijn vele kerken die dat gedaan hebben. Zij gebruiken andere woorden: uitleg, verkondiging, overweging, meditatie. Persoonlijk ben ik nog niet overtuigd door deze alternatieven. De woorden ‘uitleg’ en ‘overweging’ klinken me te cognitief en daarmee te eenzijdig in de oren. Ik wil meer dan uitleggen en overwegen, ik wil óók raken, motiveren, uitdagen, prikkelen, troosten, bemoedigen. Het woord ‘meditatie’ vind ik verwarrend, omdat het woord zoveel andere associaties oproept dan de bedoelde. Voor mij persoonlijk is meditatie een stille vorm van bezinning en gebed, anderen associëren het woord met het verre oosten, zweverigheid of yogamatjes. En het woord ‘verkondiging’, de meest kerkelijke term, past niet bij mijn preekstijl. Ik probeer gewone, alledaagse taal te gebruiken die voor iedereen – kerkelijk of niet – verstaanbaar is. Kerkelijk en theologisch jargon mijd ik zoveel mogelijk, en daarom voel ik weinig voor de term verkondiging. Bovendien klinkt het woord mij teveel als eenrichtingsverkeer in de oren, van boven naar beneden, van God naar mens, van Bijbel naar hoorder. Terwijl ik meer geloof in een heen-en-weer tussen die twee, een gesprek, een ontmoeting. Als hoorders/lezers gaan we in gesprek met die oude teksten, en via de tekst soms ook met de auteur van of de spelers in het verhaal. Vaak begint zo’n gesprek met onbegrip, er is immers een grote afstand (in tijd, ruimte, cultuur, levensvisie) tussen de tekst van toen en de hoorder van nu. Als voorganger probeer ik een zinvolle ontmoeting tot stand te brengen, door bruggen te slaan tussen tekst en hoorder, door te helpen de schatten aan de overzijde te ontdekken en bereiken. Soms ligt de schat niet aan de overzijde maar bij onszelf, en helpt de tekst ons daarvan bewust te worden. Door continu heen en weer te bewegen tussen de wereld van de tekst en het leven van de hoorder ontstaat er vaak iets moois, iets waardevols. Veel meer dan als verkondiger zie ik mezelf daarom als tolk en bruggenbouwer.

Daarmee sta ik met lege handen, een goed alternatief voor het woord ‘preek’ heb ik niet. Wie helpt, door een nieuwe suggestie aan te dragen of  me alsnog te overtuigen van de waarde van dit woord of de hier besproken alternatieven? Als ik een goede benaming vind, overweeg ik om mijn ‘preken’ voortaan op mijn website te zetten. Op vermaningen zitten de meeste mensen niet te wachten. Maar aan inspiratie en wijsheid is wel behoefte en daaraan hoop ik via mijn ‘preken’ een klein steentje bij te dragen.

Nawoord 3 september 2017:                                                                                                          dank voor de vele suggesties die ik ontving! Genoemd in willekeurige volgorde: bespreking, verwoording, voordracht, (het) Woord, vertolking, inspiratie, wijsheid (van vandaag), Spreek, thema, uitleg ter inspiratie, aanreiking of toereiking, uitleg, overdenking, verkondiging, verhaal van God en mensen, Met andere woorden, verdieping, woord van inspiratie, bijbelse overdenking, bemoediging, uitnodiging, ontmoeting, dialoog. De komende tijd ga ik enkele van deze woorden gebruiken, om te ontdekken wat ze oproepen bij de hoorder/lezer en welke het beste bij mij past.

 

3 reacties

  1. Bij mij schoot gelijk het woord ‘overdenking’ te binnen…. er wordt meestal iets verteld, wat je moet/kan overdenken.

  2. Een ander woord voor ‘preek’ zou ‘beleving’ kunnen zijn?

    Ik durf dit bijna niet te sturen, maar ik moet er maar vertrouwen inhebben.
    Denkende aan de ‘preek’ van vanmorgen in de ontmoetingskerk in Gouda.
    Paste helemaal bij mij.
    Een hartelijke groet.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.