Over een auto-ongeluk, depressie en zingeving

In mijn werk vertelde iemand me onlangs over de blijvende impact die een ernstig auto-ongeluk – lang geleden al – op haar leven heeft. Sindsdien probeert ze te genieten van iedere dag en kan ze beter relativeren. In zekere zin heeft dat afschuwelijke ongeluk haar leven verrijkt. Het heeft haar behalve veel schrik, pijn en verdriet ook iets goeds gebracht.
Ik vond het mooi om te horen hoe een in eerste instantie negatieve ervaring na verloop van tijd ook goede vruchten kan voortbrengen. Dat is, lijkt mij, levenskunst: om te leren van wat je in het leven overkomt, om te zien hoe een drama op de langere termijn niet alléén dramatisch is maar soms (!) ook heilzaam en leerzaam.

Dit is voor mij iets anders dan de overtuiging dat alles ergens goed voor is of niets zonder reden gebeurt. Steeds vaker hoor ik mensen een dergelijk geloof uiten. Het lijkt mij een troostrijke overtuiging, een manier om het vol te houden in een wereld waarin zoveel narigheid gebeurt. De narigheid is immers niet zomaar narigheid, maar heeft een (vaak verborgen) reden en krijgt daarmee zin. Die troost wil ik uiteraard niemand ontnemen. Maar voor mij werkt dit niet. Voor mij voelt het als een bagatellisering van de ellende. Alsof je zegt: als je écht zou weten hoe het zit, als je een kijkje achter de schermen van het leven kon nemen, dan zou je zien dat het zo ellendig niet is. Dat datgene wat nu heel naar lijkt ten diepste goed is. Maar door onze menselijke en dus beperkte blik kunnen we dat nu nog niet zien.

Ik heb daar moeite mee, omdat ik graag wil kunnen zeggen dat iets afschuwelijk is. Dat wat ons in het leven overkomt soms zinloos is. Dat wat mensen elkaar kunnen aandoen soms weerzinwekkend is. Ik heb een grote behoefte om het lijden serieus te nemen. Misschien is het mijn behoefte om zelf serieus genomen te worden, óók als ik lijd. Misschien is het mijn ervaring – persoonlijk en in mijn werk – dat het mensen goed doet wanneer zij hélemaal, inclusief hun lijden, gezien en gekend worden. Misschien is het mijn vermoeden dat de wereld de genoemde samenhang of ‘intelligentie’ domweg niet kent en dus veel zomaar, zonder reden gebeurt.

Terug naar het auto-ongeluk. De vrouw die ik sprak zei niet dat het ongeluk met een reden gebeurd was. Of dat het zo had moeten zijn, om haar iets te leren. Nee, ze merkte nuchter op dat ze uit deze ingrijpende gebeurtenis enkele lessen getrokken had. En dat raakte me, want met deze zingeving kan ik wel uit de voeten. Zij gaf zin aan wat haar overkwam. Niet door zich af te vragen ‘waarom?’ en een Reden toe te dichten aan het ongeluk. Maar door de vraag te stellen: hoe ga ik om met wat mij overkomen is, wat betekent dit voor mij? Het gebeurde is gebeurd, dáár kan ik niets meer aan veranderen. Ik kan wel kiezen hoe ik erop reageer en hoe ik verder ga. Verbitterd, teleurgesteld, wrokkig, vergetend, vergevend, vertrouwend, lerend? Zingeving betekent voor mij dat je jezelf deze vragen stelt en bewust je eigen reactie op en omgang met het gebeurde kiest.

Haar verhaal raakt mij, omdat het vragen stelt bij míjn omgang met míjn ‘ongeluk’. Ik heb hier al eerder geschreven over de depressies in mijn leven en lange tijd heb ik deze niet anders gezien dan als ellendig, storend, lastig, kortom: als iets negatiefs dat ik liever kwijt dan rijk ben en waaraan ik geen enkele positieve betekenis kan toeschrijven. Dat ik ze liever kwijt zou zijn, is niet veranderd. Ik heb wel eens mensen met een lichamelijke beperking horen zeggen dat ze niet (meer) zonder deze beperking zouden willen leven, omdat dit is wie ze zijn en deze beperking helemaal bij hen hoort. Dat zeg ik hen niet na. Als ik mocht kiezen, deed ik mijn aanleg voor depressie vandaag nog van de hand. Maar dat kan niet en dus is het de vraag hoe hiermee om te gaan. En wat dit betekent voor mij, voor mijn relaties, voor mijn leven. Dan zie ik dat de depressies me óók wat goeds brengen. Ze hebben mijn band met verschillende mensen dieper en intenser gemaakt en me doordrongen van de waarde van liefde en vriendschap. Ze hebben mij opener gemaakt, over mijzelf en mijn binnenwereld. Ze hebben mij doen beseffen wat psychisch lijden is, een besef dat mijn (pastorale) werk soms ten goede komt. Ze hebben mij geleerd wat kwetsbaarheid is en hoe ik met mijn kwetsbaarheid kan en wil omgaan. Kortom: ze hebben mij mede gemaakt tot wie ik nu ben. Ja, ze zijn deel van mij. Nog altijd geen deel waar ik blij mee ben, ik worstel ermee. Maar ik zie óók zin in dit deel van mij. Nee, er is geen dieperliggende, verborgen reden, noch Iets of Iemand die mij dit ‘ongeluk’ toeschuift. Maar er zijn wel goede vruchten voortgekomen uit mijn depressies. Ik ben erdoor verwond én verrijkt. Dat besef ik dankzij mijn contact met de vrouw die me vertelde over haar auto-ongeluk.

2 reacties

  1. Herkenning, Irene.
    Verschillende situaties, jazeker, maar toch herkenning.
    Denk dat jij dat omgekeerd ook wel begrijpt.
    Het doet me vaak goed je te lezen.
    Veel liefs en vertrouwen.

  2. Dank je wel Irene. Ik kan me helemaal vinden in hoe jij het voor je zelf ervaart. Ook ik ervaar het zo. Niet van Hogerhand met een voor mij onzichtbare reden, maar je kunt er wel mee aan de slag. Een ander moet je niet opleggen om het zo te voelen en ervaren, dat kun je alleen zelf. Alleen is het te hanteren. Van harte wens ik je toe dat depressies níet mee terugkomen.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.